Citaat uit artikel in Mmegi.

"De president zei verder dat, zelfs als Butale, als minister zich internationaal richt, hij moet begrijpen dat de internationale rol van binnenuit wordt gevoed. "Wat we hier doen, wat we doen met onze mensen, wat we doen met de inheemse bevolking, die mensen van het Central Kgalagadi Game Reserve (CKGR) (Centraal Kalahari Wild Reservaat), wat we doen met anderen in het land, is wat hun leven moeilijk of gemakkelijk zal maken."

Verwijzend naar de kwestie met betrekking tot Pitseng Gaoberekwe, de Mosarwa (Botswaanse) man die sinds december 2021 in een mortuarium in Ghanzi ligt, zei president Boko dat zijn regering het niet zal rechtvaardigen om een ​​mens niet te begraven in zijn natuurlijke habitat waar hij begraven wil worden, alleen maar omdat hij tot een bepaalde etnische groep behoort."

Sunday Standard. Khonani Ontebetse

De regering heeft voor het eerst toegegeven dat de beslissing om Basarwa (Bosjesmensen) uit het Central Kalahari Game Reserve (CKGR) te verplaatsen een beleidsfout was.

De regering erkende in haar laatste witboek over de presidentiële onderzoekscommissie naar de herziening van de grondwet van Botswana dat er fouten zijn gemaakt bij het verplaatsen van Basarwa uit hun voorouderlijk land. De regering slaagde er zelfs niet in haar uitgebreide plan te erkennen om Basarwa letterlijk uit de grondwet te schrappen, toen zij in 2005 opzettelijk sectie 14(3) (c), die de grondwettelijke rechten van Basarwa ondersteunde, ‘schrapte’.

De jaarverslagen 2023 van SEMK Botswana zijn nog niet geschreven, nog is er enige tijd iets in het journaal geschreven. De oorzaak is, dat een Botswaanse student bij ons logeert voor een periode van drie maanden, tussen het eindexamen van haar middelbare school en een keuze maken voor een eventueel vervolg studie aan een universiteit.

RAMOTSWA: Na deze week haar stam naar de eindoverwinning te hebben geleid bij het Hof van Beroep (CoA) (Court of Appeal), zegt de leider van Ba Ga-Malete, Kgosi (stamhoofd) Mosadi Seboko, dat ze nu meer dan ooit voor haar leven vreest.
De Hof van Beroep uitspraak maakte een einde aan een juridische strijd over Forest Hill (Woud Heuvel) 9-KO, het fel betwiste land van 2.229 hectare (andere bronnen vermelden 200.229 hectare) dat de regering en de Bamalete op gespannen voet zette.

Nu de Bamalete de rechtzaak hebben gewonnen, heeft stamhoofd Mosadi, een van de medewerkers aan het beroep, haar stam gevraagd om voor haar te bidden omdat ze zowel van buitenaf als van binnenuit wordt geconfronteerd met vijanden. Stamhoofd Mosadi zei dinsdag na de overwinning in hun vergaderplaats in Ramotswa: "Ik ben nu voorzichtig, want er zijn mensen met slechte bedoelingen." Ze voegde eraan toe: "Ik weet dat ik mezelf moet beschermen, want er zijn van die mensen waar ik voorzichtig mee moet zijn als ik bij hen in de buurt ben." Stamhoofd Mosadi zei ook dat het beter is om niet van iedereen voedsel te accepteren, omdat de kans bestaat dat sommigen haar zouden vergiftigen.

Ze onthulde ook dat het niet alleen hekserij is waarmee ze te maken kan hebben, maar dat er nog andere methoden in het spel zijn. Ze zei dat ze blij is dat de Bamalete door dit alles heen de geest van gebed hebben weten vast te houden. Ze zei veel bidden is goed, maar ze hoeven ook traditionele beschermingsmethoden niet te negeren, want die twee gaan hand in hand. Ze adviseerde haar stam om hetzelfde te doen en te allen tijde voorzichtig te zijn.

Ze zei dat ze deze overwinning allemaal op een verantwoorde manier moesten vieren, omdat niet iedereen blij is met hun overwinning. Stamhoofd Mosadi's oom Stamhoofd Tsimane Mokgosi benadrukte op zijn beurt dat niet iedereen hun overwinning viert. "Sommige mensen zijn jaloers op Stamhoofd Mosadi. Maar hun harten zullen tot rust komen", benadrukte hij. Stamhoofd Mosadi haalde vorig jaar de krantenkoppen toen ze beweerde dat president Mokgweetsi Masisi zich bemoeide met de rechterlijke macht en de held wilde spelen in de Bamalete/ regering zaak. Stamhoofd Mosadi veroorzaakte enige ophef toen ze de beschuldigingen aan de media uitspraak, een paar dagen voor de eerste zitting van de laatste sessie bij het Hof van Beroep. Ze onthulde toen dat Masisi had beloofd de Bamalete hun land terug te geven als de regering de zaak bij de hoogste rechtbank van het land zouden verliezen. Ze onthulde Masisi's bemoeizucht in land zaken en zei dat ze nooit zal zwijgen of deel zal uitmaken van de 'laat maar' soort om haar huid te redden. “Het is mijn woord tegen dat van hem (President Masisi), maar ik spreek de waarheid. Ik zou zulke uitspraken niet durven doen over de Eerste Burger, als ik heel goed weet dat ze vals zijn. Ik heb slapeloze nachten gehad sinds onze ontmoeting en ik vraag me af hoe hij 's nachts slaapt?" verklaarde Stamhoofd Mosadi destijds.

Kgosi Seboko waarschuwt de stam (vertaling niet mogelijk)
“Se se sa siamang ke se se jesetswang mo ganong. Gake rotloetse tsedi jelwang mo ganong mo gongwe di a tle di iphetole botlhole, le nna ke tshwanetse ke itlhokomele nako tsotlhe. Le a itse le lona gore hake ile meketeng ba mphuthelela diswaanyana mme go nale ba eleng gore ke tshwanetse ke itlhokomele. Le dijo ke ba ra a kere tsholang pele le je. Metsi a ke lemogile gore le one beng ba one itlhele baa tshaba ba sa batle goa nwa, nna le nna ke simolotse go nna careful ka kgang ya metsi. Rotlhe re a itemogela gore ga e sa tlhole re re go jesitse baloi, re jesiwa le ke bone batho sekgoa ba go tweng re ja nabo.”
(Ik moedig niet aan om eten te accepteren omdat ze de neiging hebben om vergif te worden. (Omdat de kans bestaat dat ze vergiftigd zijn?) Ik moet altijd voorzichtig zijn. Jullie weten allemaal dat ze tijdens sociale gelegenheden altijd voedselpakketten voor me inpakken. Ik ben niet altijd achterdochtig, maar er zijn mensen voor wie ik zou moeten oppassen als ze in de buurt zijn. Zelfs met eten zeg ik dat zij eerst moeten eten, ik ben zelfs met water voorzichtiger geworden. We hebben allemaal opgemerkt dat het niet langer alleen hekserij is, maar dat er andere geavanceerde manieren zijn waarop mensen anderen vergiftigen.)
(Ik hoop de bedoeling van de Engelse tekst goed vertaald te hebben. Soms is de Engelse tekst onlogisch en moet gezocht worden naar wat er echt bedoeld wordt.)

---

Reactie President Masisi, gepubliceerd door Mmegi of Sunday Standard. (Het artikel is verwijderd uit de krant die het heeft gepubliceerd.)
Als ik me met de rechtszaak had bemoeid, had Bamalete de zaak verloren.

Dutch translation Botswana Burial case. January 20 2023.
Begrafeniszaak Botswana. Auteur ©Survival International. 15 december 2022.Vertaler Corrie Scholtheis

De Raad van State van Botswana heeft een San familie het recht ontzegd om hun vader, Pitseng Gaoberekwe, te begraven op zijn voorouderlijk land in het Centraal Kalahari Natuur Reservaat(CKGR).

De uitspraak is veroordeeld door zijn familie, die zei: “De regering heeft ons het recht op toegang tot ons voorouderlijk land ontzegd. Wie is het om ons dat recht te ontzeggen? Wie zijn de rechtbanken hier in Botswana om ons dit recht te ontzeggen? Onze rechten zijn onafscheidelijk verbonden aan ons. Ze kunnen niet worden weggenomen, noch door de rechtbanken, de regering of wie dan ook. Wij waren there vóór de oprichting van het natuur reservaat ... daarom kan dit land niet worden beheerd door gieren die zich er over ontfermen en proberen ons land leeg te roven. Ons land is kostbaar, vol met natuurlijke grondstoffen en dieren, en we zullen het niet gemakkelijk aan deze onderdrukkende regering geven.”

Survival is van mening dat het duidelijk is dat dit onrechtvaardige en onmenselijke oordeel politiek beïnvloed lijkt te zijn en een weerspiegeling is van een hernieuwde ronde van vervolging en discriminatie van de San door de regering.

Pitseng werd ziek in 2014. Hij werd overgehaald om zijn gemeenschap in het CKGR te verlaten om een medische behandeling te kunnen ondergaan en in de buurt te zijn van zijn kinderen die op een locatie wonen waar veel van de CKGR-San in 2002 werden heen gebracht. Hij stierf daar op 21 December 2021.

Lokale autoriteiten en de directeur van het Departement van Natuur weigerden zijn familie toe te staan het lichaam van het mortuarium naar het reservaat te vervoeren, waardoor de familie geen andere keus had dan naar de rechtbank te gaan om de kwestie op te lossen.

Volgens de cultuur van de San is het van vitaal belang om de doden in de buurt van hun voorouders te begraven. Juridische experts zeggen dat de directeur van het Departement Natuur niet bevoegd is om cultuur recht terzijde te schuiven en daarom niet bevoegd is om te bepalen wie er in het CKGR wordt begraven, of om een vergunning voor een begrafenis te weigeren. Het lijkt erop dat de directeur zijn bevoegdheden heeft overschreden om het regeringsbeleid voort te zetten dat gericht is op het beperken van de toegang van de San tot het reservaat.

Geboren in het CKGR in de jaren 1940, bracht Pitseng daar vrijwel zijn hele leven door tot hij in 2014 ziek werd. Hij heeft nooit zijn recht om op zijn voorouderlijk land te wonen verspeeld en weigerde te vertrekken bij de uitzettingen van 1997 en 2002.

Op zijn sterfbed maakte hij zijn familie duidelijk dat hij volgens de gewoonte begraven wilde worden op de grond van zijn voorouders in het CKGR.

Hij was een jager en onderging mishandeling, detentie en zelfs een jaar gevangenisstraf in 1994 nadat hij was gearresteerd door natuurverkenners voor jagen. Ondanks deze meedogenloze vervolgingen weigerde hij te stoppen met jagen.

Pitseng was een kandidaat in de baanbrekende zaak van het Hooggerechtshof van 2002-2006, toen rechters oordeelden dat de San illegaal en ongrondwettelijk waren verdreven van hun land in het CKGR.

Een rapport dat deze maand is gepubliceerd door het VN-comité voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie, geeft aanleiding tot grote bezorgdheid over de manier waarop Botswana de CKGR-San behandelt. Het verklaarde dat: "de beperkende uitvoering van de beslissing van het Hooggerechtshof en in het bijzonder de verwijdering van de kinderen uit het park op 18-jarige leeftijd, tot doel zou hebben dat er geen inwoners meer zijn na de dood van de ouders". Het VN-comité drong er bij Botswana op aan “om de beslissing van het Hooggerechtshof volledig uit te voeren door alle etnische groepen die afkomstig zijn uit dit reservaat toe te staan terug te keren en zich daar onvoorwaardelijk te vestigen. ... en "om hen effectieve toegang te geven tot de sociale basis voorzieningen van de regering en hen in staat te stellen hun traditionele activiteiten ongehinderd te hervatten".