Gisteren met Henk over problemen in Botswana gesproken.

Gisteren een vrije dag genomen.

Gisteren veel nagedacht hoe enkele problemen in Botswana aan te pakken. Het begin is gemaakt met het verslag van de reis, de eerste dag (30 augustus) is ingevuld op de website..

Gisteren niets speciaals gebeurd en gedaan.

Gisteren een bestelling voor en paar gebreide sokken gekregen en begonnen met breien.

Gisteren wat sms’jes en emails verstuurd naar Botswana en ontvangen. Eén was van iemand die problemen heeft, daar ga ik me morgen in verdiepen.

In Trouw van 20 oktober stond een artikel over het UNFPA rapport betreffende Duurzame Ontwikkelings Doelen 2030. Ik heb het in het Engels vertaald en naar afdeling onderwijs in het district waar Nampol onder valt gestuurd.
Trouw, 20 oktober 2016. Tienjarige meisjes als graadmeter. Maaike Bezemer, Redactie Onderwijs & Opvoeding. Als het tienjarige meisjes goed gaat, dan gaat het de hele wereld goed. In een rapport dat vandaag wereldwijd wordt verspreid, zet VN bevolkingsorganisatie UNFPA op een rij hoe de huidige situatie van tienjarige meiden kan worden verbeterd. Vooral met het geven van onderwijs, het stimuleren van gelijke rechten van man en vrouw en het vastleggen van het achttiende jaar als minimum leeftijd om te trouwen. Verder stelt het UNFPA voor om elke meid wereldwijd een medische check-up te geven op haar tiende, en sexuele voorlichting als de puberteit begint. Regel je deze zaken niet, dan is de kans verkeken dat tienjarige meisjes uitgroeien tot zelfstandige en zelfbewuste jonge vrouwen.
De wereld telt 60 miljoen tienjarige meisjes (en 65 miljoen jongens van tien). Bijna negentig % van hen woont in een iontwikkelingsland. Meer dan de helft woont in landen waar vrouwenrechten ondergeschikt zijn. De helft van de tienjarige meiden woont in Azië.
Meisjes van tien staan symbool voor de toekomst, vindt de VN organisatie. Ze worden 25 jaar in 2030, het jaar dat de Duurzame Ontwikkelingsdoelen behaald moeten zijn. Idealiter is de wereld dan verlost van honger en armoede, alle kinderen gaan naar school én er is gezondheidszorg voor iedereen. Tienjarige meiden zijn zodoende een goede graadmeter. Aan hun ontwikkeling de komende vijftien jaar valt af te meten of de Duurzame Ontwikkelingsdoelen slagen. Of niet. Tien jaar is ook een symbolische leeftijd, tussen kind en jonge vrouw in. Na het tiende jaar volgen belangrijke keuzes. In Nederland zijn er oneindig veel mogelijkheden voor opleiding en ontwikkeling. Beereikt een meisje in de armere delen van de wereld de puberteit dan duiken er allerlei familieleden en instanties op die haar toekomstpad blokkeren, schrijft de UNFPA. Anderen bepalen ineens dat zij moet gaan werken, dat ze zich moet richten op het huishouden, of op het baren van kinderen. 17 miljoen meiden onder de 18 worden jaarlijks gedwongen te trouwen. Overigens zijn meisjes in Bangladesh, Guatemala of Kameroen ook op op hun tiende al nodig in het gezin. Ze zorgen na school voor hun broertjes of zusjes en helpen elke dag minstens één of twee uur in het huishouden.
De bevolkingsorganisatie rapporteert niet alleen kommer en kwel. In twintig jaar tijd is het aantal meiden dat naar de basisschool gaat gegroeid. In twee derde van de landen gaan meisjes even vaak naar de basisschool als jongens. In landen waar een oorlog woedt, zoals Zuid/ Soedan of Congo, volgt maar een derde van de meisjes onderwijs. Vervolgonderwijs laat nog te wensen over. In lage lonen landen gaan op elke 100 jongens, 80 meisjes naar de middelbare school. Alleen Latijs/ Amerika telt meer schoolgaande meiden dan jongens. Juist voortgezet onderwijs is belangrijk om economisch mee te kunnen komen. Het leidt tot hogere productiviteit en inkomens. Elk extra jaar op school is 10 procent extra loon. Blijven meiden langer leren dan gaat het aantal kindhuwelijken naar beneden. Meisjes in Bangladesch die extra scholing kregen, zagen de kans om als kind te trouwen met een derde afnemen. Meer onderwijs en seksuele voorlichting betekent ook minder kindersterfte. Gezinnen worden kleiner en gezonder. Om maar iets te noemen, elk jaar extra onderwijs voor meisjes in Botswana geeft 8% minder kans op een hiv infectie.
Tien Nederlandse meiden krijgen vandaag in de Haagse Ridderzaal een kinder versie van het UN rapport.

In Botswaanse krant Sunday Standard stond gisteren een artikel over een Parlimentslid, die sinds februari bezig was om een wet op te stellen voor het ondersteunen en beschermen van mensen met een beperking. Hij had het parlement gevraagd hem hierbij te helpen, wat geweigerd werd omdat niet “Jan en Alleman” in staat was een wet op te stellen. Het parlementslid was van plan hulp in het buitenland te zoeken. Ik heb een reactie op het artikel gegeven. Dat ondertussen de mensen met een beperking aan hun eigen lot zijn overgelaten, dat er verschillende landen zijn die goede wetten hebben om mensen met een beperking te beschermen en ondersteunen en dat ze daar alleen maar om hulp hoeven te vragen om het te krijgen.

Gisteren met Henk gepraat over verbeteringen in het lesgeven bij Nampol volgend jaar. We hadden goede ideeën, maar Botswana is Nederland niet, en wat hier gemakkelijk gaat, is daar moeilijk te verwezenlijken. Dus we moeten nog een tijdje doordenken en praten voor de plannen concreet gemaakt kunnen worden zodat ze succesvol uitgevoerd kunnen worden. Zo had ik voor september 2016 30 verschillende kleurplaten meegenomen om in Botswana te kopiëren voor de afstudeer studenten, zodat zij die konden gebruiken als zij een baan als onderwijzeres hebben. Dan konden zij die voor de leerlingen kopiëren. 25 Sets werd genoeg geacht. Er waren 45 afstudeer studenten. De kopiën zouden bijeen gehouden worden door een plastic strip, maar er waren maar 15 strips te koop. Ik heb ze bewaard voor volgend jaar. Dit was heel frustrerend, daar ik mijn best gedaan had om kleurplaten te verzamelen.

Gisteren heb ik beschreven wat er de laatste dagen is gebeurd en heb het op de “gisteren” bladzijde op de SEMK website gezet. Ik hoop snel de achterstand in te halen, zodat er begonnen kan worden aan het verslag van de reis. Dit zal geplaatst worden op de data dat de reis plaats vond, tussen 31 augustus en 12 oktober 2016.

Gisteren een verzoek ontvangen van een jonge man die ik ken om hem te sponsoren voor een opleiding als natuur gids. Helaas hebben we het moeten afwijzen, ofschoon ik de jonge man het wel had gegund. De UNFPA heeft een rapport uitgegeven over hoe de situatie van 10 jaar oude meisjes over de hele wereld nu is, en hoe die verbeterd kan worden zodat in 2030, als de meisjes vrouwen zijn van 25 jaar, hun leven en omstandigheden voldoen aan de duurzame ontwikkellingsdoelen die gesteld zijn voor dat jaar. De reactie van vier meisjes was in Trouw gepubliceerd. Brazilië: “Als ik 25 jaar oud ben dan werk ik als verpleegster in een ziekenhuis.” Kenia: “Als dokter kan ik mensen beter maken voor ze doodgaan.” Pakistan: “Ik wil niet over trouwen praten. Jakkes. Dan moet ik luisteren.” Nederland: “Ik moet soms effe was opvouwen, maar koken hoef ik niet.”

Gisteren gehoord dat mijn schildklier nu goed werkt. Dat is één probleem minder.. Heb een email gestuurd naar de vrouw om te vragen wat het probleem met haar vriend was. Geen antwoord. We hebben een verzoek ontvangen van één van de studenten van Nampol om een elektrische waterketel te kopen. Vlak voor mijn vertrek was deze vraag ook al gesteld.Mijn vraag was, wat ze daar mee wilden doen. Het was om water voor een bad warm te maken. Ik heb gezegd dat we daar geen geld voor hebben. En, als je ’s middags een bad neemt, is het “koude” water warm genoeg. De kwestie leek daarmee klaar te zijn. Nu heb ik geantwoord aan de directeur te vragen hoe dit op te lossen. Ik heb haar een email gestuurd, geen antwoord. Later belde ze dat er geen internet was omdat het regende.

Gisteren weer niet veel gedaan. De schoolvakanties 2017 in Botswana zijn nog niet bekend, waarschijnlijk zijn de scholen open in augustus t/m 22 september. Dat is een goede periode voor mij om naar Botswana te gaan.
Een vrouw die ik ken stuurde een email met de vraag haar vriend te bellen, want hij had een serieus probleem. Opbellen naar Botswana is tamelijk duur, bovendien is er meestal ruis op de lijn. Dus heb ik een sms gestuurd, maar geen antwoord gekregen.

Verder gegaan met uitpakken, sms-en verstuurd naar mensen in Botswana en emails. Nog steeds moe.

Gisteren een vrije dag genomen.

Gisteren nog steeds weinig gedaan.

Gisteren alleen wat spullen uitgepakt, voelde me erg moe en hongerig. Had Henk veel te vertellen.

Gisteren om 11.45 uur terug gekomen. Het was een succesvolle, ofschoon zeer vermoeiende tijd in Botswana. De studenten hebben veel geleerd en ik heb een paar nieuwe contacten gemaakt.

De Nampol directeuren zouden mij om 4.15 uur komen halen om naar het busstation in Gaborone te gaan. Om 4.35 uur hen gebeld, ze gingen bijna weg. De auto kwam om 4.45 uur, we gingen eerst bij hun huis langs om andere mensen op te halen. We moesten enige tijd wachten. Ik stelde voor om ze achter te laten, wat niet kon, want na mij afgezet te hebben zouden zij doorreizen naar Zuid Afrika. (Dit betekende dat ze weer niet met de student naar de maatschappelijk werker zouden gaan.) In geval de bus al vertrokken was zouden zij mij naar het vliegveld in Johannesburg brengen.
We kwamen op tijd aan, 5.30 uur, waar bus noch mensen te zien waren. De directeur en ik renden door het er naast gelegen uitgestorven winkelcentrum om het kantoor van de busonderneming te zoeken, wat we vonden. Er was een telefoonnummer op het raam, maar de telefoon werd niet opgenomen. We kwamen een beveiliger tegen, hij vertelde dat hij iedere ochtend om 6 uur de bus zag aan komen. Ik ben naar de geparkeerde auto gelopen om verslag te doen van wat we ontdekt hadden. Iemand vroeg waar mijn tas was want ze hadden honger. Ik heb gezegd dat als ik mijn eten weg gaf ik later honger zou hebben. Verschillende auto's arriveerden nu, mensen met tassen en koffers stapten uit.
De bus kwam inderdaad om 6 uur en vijf minuten later vertrokken we. Bij de douane moesten mijn koffers nu wel gescand worden. De conductrice wilde mij helpen deze naar de scanner te brengen, dat vond ik niet nodig. Na een weg overgestoken te zijn zou ik de koffers de stoep op tillen toen er een auto achter mij stopte. De bestuurder stapte uit en vroeg of hij het voor mij mocht doen. De beveiligers tilden de koffers op de scanner band. En haalden ze er aan de andere kant ook uit. Eén van hen bracht ze naar de wachtende bus. Weer in de bus zag ik een vrachtwagen met een aanhanger waar kratten opstonden gevuld met iets wolligs. Het bleken samengepropte witte kippen te zijn. En dat in de hete zon. Misschien waren ze wel gebraden bij aankomst van bestemming.
De reis verliep zonder problemen. Het enige wat het vermelden waard is, gebeurde bij het overstappen in Parijs. Voor het overstappen was ongeveer een uur, maar de afstand naar de vertrek gate was lang, ook al gingen we het eerste stuk met een zelfrijdend treintje. De hand bagage controle bij binnenkomst van Europa was traag en bij de paspoort controle stond ook een lange rij. Ik heb aan een man die toezicht hield verteld dat ik Frankrijk een heel mooi land vond, maar dat mijn man graag wilde dat ik thuis kwam en dat ik bang was het vliegtuig te missen. Hij liet mij meteen naar de douane beambte gaan waar niemand tegen protesteerde. Buiten adem kwam ik bij de gate, waar nog een rij mensen voor stond.

De busroute naar Gaborone ging langs Nampol, maar mij werd gezegd met een taxi naar het busstation, zeven kilometer de andere kant op, te gaan om op de bus te stappen. Het voordeel hiervan was dat er meer kans zou zijn op een zitplaats. Om 7.45 uur van Nampol vertrokken. In plaats van het stations terrein op te rijden reed de taxi met een scherpe bocht terug. De bus was nl net vertrokken en de volgende zou over 20 minuten gaan. De taxi haalde de bus in en beduidde die te stoppen zodat ik kon instappen. Wat een service van de beide chauffeurs. De bus stopte regelmatig, zo vaak dat de conducteur de deur open liet en in de opening bleef staan. Bij elke stop kondigde hij luidkeels aan waar de bus naar toe ging. Toen we Molepolole uit waren deed hij de deur dicht en kwam het geld ophalen.
Ik vroeg hem mij te waarschuwen bij Mogoditshane. De jonge vrouw naast mij moest daar ook uit. Ik vertelde waar ik heen ging. De conducteur zei dat ik met haar moest meegaan, zij zou een taxi nemen. Het maakte niets uit dat ik zei de weg te kennen, ben dus maar mee gegaan. Ik was blij dat zij mij hielp de drukke, in mijn ogen gevaarlijke weg over te steken, wat mij weer niet alleen gelukt zou zijn. De vrouw ging naar school in Gaborone omdat er in haar dorpje geen goede school was. Zij volgde een opleiding in de journalistiek. Ik vroeg voor welke krant zij zou willen werken. Zij vertelde zelf een online krant op te gaan zetten. Bij Big 5 aangekomen heb ik de ambtenaar een sms gestuurd, daar kwam geen reactie op. Heb na 15 minuten gebeld, het nummer was in gesprek. Na verschillende keren gebeld te hebben met hetzelfde resultaat heb ik bij de Big 5 in het telefoonboek gekeken bij onderwijs departementen, maar daar stond het juiste adres niet bij. Toen heb ik het opgegeven en ben terug gelopen naar de bushalte. Ik wilde bij de Supa Save wat kopen voor ontbijt morgen. Veel keuze was er niet, het werd een droog broodje met een paar rozijnen. Het duurde lang voor de bus kwam. Een paar keer werd ik aangesproken om een taxi te nemen. Ik verwachtte dat die veel duurder zou zijn dan de bus, maar bleek goedkoper. Net als op de heenweg was er een politie controle post. Hier werden de conditie van auto's en vrachtauto's gecontroleerd, werd mij verteld. Later begreep ik dat er waarschijnlijk gezocht werd naar illegale immigranten.
In het Nampol kantoor kreeg ik een lijst van een groothandel met prijzen van papier, lijm, potloden enz. zodat ik kon kijken wat ik de volgende keer mee moest nemen en wat in Botswana te kopen. In mijn kamer gekomen belde de ambtenaar, Zij had op mij zitten wachten en was zelfs naar de Big 5 gegaan. Het bleek dat ik het telefoon nummer niet goed opgeschreven had. Ik heb mijn excuus aangeboden en gezegd dat het mij enorm speet haar niet ontmoet te hebben. Zij heeft per sms haar email adres gestuurd en ik de mijne. Ik was van alles kwijt, ov chip kaart, pen, wat al niet, maar heb het gevonden. Behalve de gebreide sokken. De kok kwam de overal laten zien die ik voor hem had mee genomen. Een kleermaker had het passend gemaakt want hij was veel te wijd. Hij was er trots op en moest op de foto.
De directrice was al enige tijd op zoek naar een 5 kg zak sorghum voor mij om mee te nemen. Ze meldde dat er geen 5 kilo verpakking in de winkel was, wel 2 kilo. Dat was prima geweest, want 5 kilo had niet meer in de koffer gekund. Moet dus wachten tot volgend jaar. Voordeel is dat alles nu gemakkelijker in de koffers past. Het was een vreemde dag, ik wil weg en ik wil blijven. De avondstudenten waren er allemaal. We hebben wat gepraat, gezongen, gedanst. Niemand was echt enthousiast, totdat ik mee danste, toen lagen ze dubbel van het lachen. Eten: pap, saus, snijbiet. Afscheid genomen van de kostschool studenten.

Vanochtend bleek de toespraak als los zand aan elkaar te hangen. Het is gelukt om er een logische volgorde in te brengen en er in te zetten wat ik wilde zeggen. De kok was weer aanwezig. Ik moest om de melk vragen, hij bracht een klein pakje. Gezegd dat dit niet mijn melk was. Nadat hij nogmaals in de koelkast had gekeken gaf hij toe de fles melk over het hoofd gezien te hebben. Hij weigerde thee te maken voor de studenten van mijn thee pakje, want volgens hem wilde niemand thee. Toen ik het vroeg wilden sommigen thee, sommigen koffie. Ik heb het pakje thee aan één van de studenten gegeven om het te gebruiken voor degenen die het wilden, plus Pula 20 om meer te kopen als het op was.
In het verslag van maandag meldde ik dat er cijfers gegeven waren voor de werkjes. Dit was niet zo, op het certificaat staat welke werkjes ze gemaakt hebben. Er was gekleurd papier besteld voor de certificaten, maar de kantoorboekwinkel had niet genoeg van één kleur dus kregen we twee kleuren. De studenten die alle werkjes gemaakt hebben krijgen de ene kleur, die minder hebben gemaakt de andere. Het afscheids feest zou om 9.00 uur beginnen, dat werd verzet naar 9.30 uur. Ik werd door het hoofd opgehaald bij mijn kamer, we liepen naar het kantoor waar ik persé in een witte auto moest stappen om 400 meter naar het nieuwe gebouw gebracht te worden. Onderweg als een koninging gezwaaid naar de studenten die er naar toe moesten lopen over de stoffige zandweg. Bij binnenkomst in het lokaal klonk een oorverdovend "ulule" van de studenten zodat ik mijn handen over mijn oren moest houden. Terwijl het mijn oren pijn deed, verwarmde het mijn hart.
Het was een mooi feest, met het gebruikelijke openingsgebed, nationaal volkslied, zegening door een priester en veel toespraken. Het Nampol koor trad een paar keer op. Mijn toespraak was een succes. Van een student kreeg ik een grote gele vaas van papier maché (haar naam was Yellow, Geel. )Van Nampol een prachtig uit hout gesneden beeld van een Bosjesman op jacht. (In het verslag van 23 september staat dat het die dag gegeven was, dat klopt niet). En voor Henk een foto collage van verschillende afstudeerfeesten, zodat hij kon zien waar het om ging. De certificaten werden uitgedeeld plus de knuffels, waar ze heel blij mee waren en allemaal met knuffel, certificaat en mij op de foto wilden. Na lunch heb ik alle cursus materialen die hier blijven voor volgend jaar in een grote doos gestopt en in het kantoor op een tafel gezet. Om nog iets in die doos te stoppen ging ik op een stoel staan. Door de met stof beklede zitting kwam een spijker te voorschijn die in mijn voet stak. Gelukkig had ik wx papier bij me, dit kon ik gebruiken om in mijn sandaal te doen zodat die niet met bloed besmeurd werd. Het bleek dat de spijker er van onder naar boven in plaats van boven naar beneden in gedaan was om de zitting vast te houden.
Om kwart over 5 nog snel naar het kraampje langs de weg gegaan om beltegoed te kopen, kon nog net voor het donker werd. Ik kwam twee avond studenten tegen en bedacht met schrik dat ik ze vanavond en morgenavond nog les moest geven. Ik heb ze de sleutel van het lokaal gegeven en ben snel doorgelopen naar het kraampje. Bij terugkomst met nog grotere schrik ontdekt dat ik hen geen certificaat had gegeven. Toen zij hun werkjes op de tafels legden bleken ook nu verschillende verdwenen te zijn. Ze hadden alles gemaakt, op de kijkdoos na. Ze zullen een volledig certificaat krijgen op voorwaarde dat zij de kijkdoos maken. Voor de werkjes die kwijt waren heb ik ze nieuw materiaal gegeven zodat ze deze voor zichzelf nog een keer konden maken. En een gebreide muis om het leed wat te verzachten. Om het lesuur vol te krijgen hebben ze mij een nieuwe dans geleerd. Na het eten met de kostschool studenten gedanst, De kok, die kreupel liep omdat hij zijn knie bezeerd had en hier aan geopereerd moest worden deed enthousiast mee. Eén student wilde niet mee doen omdat hij buikpijn had. Toen het dansen afgelopen was heb ik appels uitgedeeld, behalve aan de student die buikpijn had hoewel hij dat wel wilde. Heb hem gezegd dat als je buikpijn hebt je geen appel mag eten. Heb de spullen die ik niet mee wilde nemen (waspoeder, koekjes, shampoo, sieraden) aan een student gegeven zodat allen het konden gebruiken

Om 5.45 uur opgestaan. Kleren gewassen en wat spullen ingepakt. Bij het ontbijt stond mijn plastic fles met bevroren melk op tafel om over de pap gegoten te worden. De schoonmaakster had de melk in de vriezer gezet omdat volgens haar de koelkast niet goed werkte, maar vergeten er op tijd uit te halen. Als de koelkast te warm was voor de melk, was hij ook niet geschikt voor het andere eten er in. Om 1 uur stond hij weer in de koelkast, bijna niets was ontdooid. De temperatuur in de koelkast zal dus wel goed zijn. Lunch: rijst, kip, koolsla, biet, beetje saus. Heb wat aan mijn toespraak voor maandag geschreven. Merkte dat het behoorlijk negatief was. Ik zal dit veranderen, want over het algemeen gebeurde er mooie dingen gedurende mijn verblijf. Waar ik last van heb is vermoeidheid en het is tijd om naar huis te gaan. In het huis van de directrice heb ik de eieren gekookt en geprakt voor de ei salade. Er was geen mayonaise dus ben ik er in de kantine mee verder gegaan, daar was wel mayonaise. Door elkaar geroerd en in de koelkast gezet. Tomaten gesneden en op borden gedaan, eisalade er bij. De schoonmaakster voegde er gebakken kool en wortels aan toe. Als toetje 3 koekjes elk. De studenten bedankten voor de heerlijke maaltijd. Onze student zijn eerste zakgeld gegeven. Hij zei nu pen en papier te hebben, maar dat was van hem zelf. Soms begrijp ik de dingen totaal niet en laat het dan maar zo. Zo werd mij verteld dat er studenten zijn die tegen betaling werkstukken door anderen laten maken. Op deze manier zou een diploma weinig waarde kunnen hebben.

Werd om 5.45 uur wakker. At een banaan, een appel, wat uit het blikje Texaans rundvlees, wat zo vies was dat ik de rest weggegooid heb, en thee. Later hoorde ik dat de Botswaanse Vlees Maatschapij ook rundvlees in blik verkoopt wat beter smaakt. De directie secretaresse en de schoonmaakster waren thee en pap voor het ontbijt aan het maken, Heb een pakje thee gegeven, melk en 4 blikjes Texaans rundvlees misschien dat het beter smaakt als het warm is. De schoonmaakster kreeg les in afwassen. Om 8.30 uur zou de directrice komen zoadat wij eten voor ons bezoek morgen konden kopen. Ze belde om 9.50 uur om te laten weten dat ze geen vervoer had. Onderweg naar haar toe kwam ik de secretaresse tegen met de lijst van uitbetalingen van het zakgeld aan onze student. Alleen had ze er niet bij gezet dat betaling op de eerste dag van elke maand, of de eerste werkdag daarna moet gebeuren.
Bij de directrice aangekomen moesten we wachten tot hun chauffeur met de auto kwam. Die bracht ons naar de winkels. In overleg met de directrice kocht ik het eten. Bij het betalen stonden er een paar kinderen met een kar met grote zakken meel, rijst en witte kolen. Ik had ze graag wat vlees en fruit gegeven, maar omdat ik niet wist waarom zij alleen dit kochten, heb ik het niet gedaan. Na het afrekenen moesten we weer wachten want de chaffeur was een ander klusje aan het doen. Er stonden twee meisjes die mij opvielen. Eén zei zachtjes hallo tegen mij, de ander zag er uit als een Down Syndroom persoon. Dit is in Botswana een groot probleem want deze mensen worden niet goed verzorgd. Stonden ze nu op een bescheiden manier te bedelen, of hoorden ze bij de kinderen die ik net binnen zag met het boodschappenkarretje. Ook voor hen had ik wat willen kopen, maar het was onduidelijk wanneer de chauffeur terug zou komen. Opeens kwamen er twee jongetjes om de hoek vandaan. Zij gebruikten de gladde vloertegels als glijbaan. Ze namen een aanloop en gleden over de tegels, waar ze veel plezier bij hadden maar waar hun schoenzolen behoorlijk door versleten. Na een kort praatje met één van de meisjes gingen ze vrolijk verder tussen de mensen door te glijden.
Toen de chauffeur er om 13.00 uur nog niet was heb ik voorgesteld met een taxi terug te gaan. De auto kwam er aan toen we bijna bij de weg waren. Ik was zo moe dat ik besloot niet naar de bruiloft te gaan. Lunch: macaroni, blik vis, biet, koolsla. Ik lag te slapen toen er een sms kwam van iemand die bij een bank in Gaborone was omdat haar bankkaart niet in orde was. Verder gaan slapen. Later zag ik dat het van de student die we morgen gaan bezoeken kwam. We konden niet komen omdat ze morgen weer naar de bank moest om iets te tekenen en maandag terug ging naar haar school om les te geven. Een heel vreemd verhaal, misschien dat de bank op zaterdag open is, maar zeker niet op zondag. Ik was erg teleurgesteld. Het eten kan aan de kostschool studenten gegeven worden en voor de cadeaus moet ik iets bedenken. Mee terug nemen en volgend jaar weer meenemen is onlogisch. Puzzles en ander speelgoed heb ik aan een student gegeven, zij heeft na haar opleiding een baan bij een creche in Maun. De eigenaar van de creche meldde later er blij mee te zijn.
Het kastje van mijn tv was zonder mijn weten weggenomen en in de kantine bij de tv aangesloten. De kok had het kastje dat daarbij hoorde weggehaald. Ik mis de tv wel niet, maar ik vind het vreemd dat het zonder te vragen uit mijn kamer is gehaald. Bovendien had het voor de kantine tv niet de juiste aansluiting, dus het werkte nog steeds niet. Enige tijd later had de schoonmaakster een adapter uit haar huis gehaald en kon er weer gekeken worden. Hoe lang de tv het nog doet is onbekend, er komen regelmatig scherpe knallen en knetters uit het apparaat en dan valt het beeld "in scherven" en weg, om even later terug te komen. Eten: brood, prutje van mijn blikjes vlees, appel, koekjes. In de voorrdaadkast vond ik een trommel om de koekjes in te doen, die moest eerst afgewassen worden.
De directeuren kwamen de kantine in om te vertellen dat zij hadden geprobeerd om de student te bellen over het niet doorgaan van het bezoek morgen, maar haar telefoon stond uit. Zij dachten dat na het afzeggen van het bezoek vorige week vanwege de begravenis deze afzegging ook een smoesje was. Ik zei dat dit mij zou verbazen, zij had mij immers uitgenodigd. Later realizeerde ik mij dat zij alleen mij had uitgenodigd. Ook ik kreeg telefonisch geen contact. Henk herinnerde mij er aan mijn Nederlandse telefoon voor vertrek op te laden. Heb ik gedaan, maar het had weinig energie gebruikt omdat het steeds uit was geweest. Ik was teleurgesteld dat ik de student haar cadeautjes, eten en speelgoed voor haar leerlingen niet kon geven.

Bij het ontbijt kreeg ik thee, maar de studenten niet. De kok kon eerst niet uitleggen waarom dit was. Toen zij hij: "Omdat het op het papier (aan de deur) staat." Maar daar stond nog steeds "pap, thee". Ik was heel boos en zei dat er wel thee was omdat ik voor mijn vertrek een pakje in de voorraadkast had legd. Volgens hem stond er geen thee in de voorraadkast. Ben gaan kjken, mijn pakje stond achter een potje. Het lukte me de kok om te praten en water te koken voor thee. Na the studenten wat thee blaadjes in hun kopje te hebben gegeven heb ik het pakje thee aan één van de studenten in bewaring gegeven. (Later heb ik de directrice gevraagd hoe dit zat, zij zei dat de studenten altijd al moesten kiezen of zij thee of koffie bij ontbijt of in de ochtend pauze wilden hebben. Dit was niet zo.)
De kok, die dus ook de beveiliger was, zou vandaag weg gaan en maandag terug komen. Wie er ondertussen op ons moest passen is onduidelijk. De onze student stond om 7.30 uur voor het kantoor van het hoofd, maar die was er niet. Ik hem hem gezegd dit bij de receptie te vertellen, waar hem gezegd werd later terug te komen. In mijn leslokaal heb ik de werkjes van de studenten op de tafels gelegd als voorbereiding voor het cijfer geven. Uit een naast gelegen klaslokaal kwam een enorm lawaai, ik maakte me ongerust en ben gaan kijken, er was geen onderwijzer. De studenten hadden hun stage afgerond en het was de bedoeling dat zij voor zichzelf gingen werken. Het hoofd was in zijn kantoor, dus ben ik de student gaan halen, maar het hoofd stuurde hem weer weg, zou hem later roepen. Ik ben naar de winkels gegaan om extra eten te kopen voor mijzelf en de kostschool studenten. Heb twee liter melk, vier blikjes vlees (Texaans rundvlees), appels, thee en bananen in het winkel mandje gedaan.
Toen moest ik erg nodig naar de wc en heb aan de manager gevraagd of dat kon. Dat kon, ik moest mijn winkel mandje in zijn kantoor achter laten. Een (vrouwelijke) winkel bediende kreeg in Setswana de opdracht mee te gaan. We gingen door een deur en kwamen in een ruimte waar een vrouw stond. De bediende zei tegen mij: "Deze vrouw gaat u fouilleren." Van deze opmerking kreeg ik de slappe lach, wat in lange tijd niet is gebeurd. De vrouw voelde onder mijn armen en verklaarde dat ik ok was. Handen wassen kon niet, er kwam geen water uit de kraan. En dat voor de personeels wc van een levensmiddelen winkel! Terug in de winkel vroeg ik de bediende of er veel door het personeel gestolen werd. Ze zei ja. Ik zei dat dit waarschijnlijk betekende dat zij honger hadden. Waarop ze niets zei.
De schoonmaakster had lunch gemaakt: samp en bonen. Ik heb het aangevuld met wat eigen eten. Daarna een lijst voor de uitbetaling van het zakgeld aan onze student gemaakt en aan de secretaresse van de directrice gevraagd het uit te typen en te printen. Om 12 uur had onze student nog geen materialen gekregen. Hij kon niet langer wachten, want hij moest naar zijn ouders toe. Ik heb hem gezegd zondag voor de avond terug te komen, dan kon hij het maandagochtend nog eens proberen.. Hij zou dan ook meegaan naar de maatschappelijk werker. Maar later had de directrice besloten op dinsdag te gaan. Heb in een sms aan het voormalige district onderwijshoofd gevraagd of ik contact op kon nemen met de ambtenaar van de lokale onderwijsafdeling. Kreeg snel antwoord, dat kon, hij had haar over mij verteld. Ik heb haar meteen een sms gestuurd om een afspraak te maken voor dinsdag in Lethlakeng, ten noorden van Molepolole. Ze belde meteen, dinsdag was ok, haar kantoor was in Mogoditshane, Gaborone. Ik moest naar de Big 5 hotel in Mogoditshane gaan, haar bellen en zij zou mij ophalen met de auto. Verder gegaan met het klaar leggen van de werkjes maar werd weer gestoord door de rumoerige studenten in het naast gelegen lokaal. Ik heb geprobeerd het rumoerige gedeelte rustig te krijgen zodat het werkende gedeelte dit in rust kon doen, maar ze waren behoorlijk onbeschoft tegen me. Mijn studenten kwamen om hun werk uit te stallen, wat moeizaam ging. Of ze waren dingen kwijt, konden het niet vinden of waren van mening dat er dingen gestolen waren. Ik raakte ook wat in paniek omdat ik met de mogelijkheid van diefstal geen rekening had gehouden. Ik dacht ze kunnen zelf hun werkjes die op de muur geplakt waren wel terug vinden. Het gepraat werd steeds luider zodat ik er niet bovenuit kwam. Dus heb ik heel hard gevloekt, waarvan ze zo onder de indruk waren dat een paar minuten niemand iets zei. Wat ook niet hielp was dat er verandering van plan was geweest. De cijfers zouden op maandag gegeven worden, maar dit was verzet naar vandaag. Dus had niet iedereen alles bij zich. Het schoolhoofd had beloofd te helpen met cijfers geven, maar had geen tijd en stuurde iemand anders. Het ging redelijk vlot, behalve dat er een paar studenten waren met dezelfde voornaam die hun achternaam er niet bij hadden gezet. Vaak was het zoeken waar ze hun naam geschreven hadden. De student die we zondag gaan bezoeken smste dat wij niet kunnen komen omdat ze geen geld heeft om eten voor ons te kopen. Heb haar laten weten dat wij eten zullen meenemen. Aan onze student een sms gestuurd dat het bezoek aan de maatschappelijk werker niet maandag maar dinsdag zal zijn, in geval niemand van Nampol dat zou doen. Van de directrice vernam ik dat één van mijn studenten van vorig jaar bij de sociale dienst gemeld had een vervolg cursus bij Nampol te willen doen, maar zijn naam stond niet op de lijst van nieuwe aanmeldingen die gestuurd was door de sociale dienst. Onze eerste gesponsorde student meldde een probleem te hebben, de Pula 50 die hij had geleend om naar Nampol te reizen was op en hij was halverwege gestrand. Kon ik hem op de afgesproken tijd (we hadden helemaal geen tijd afgesproken) opwachten en het bus kaartje betalen. Dit werd me te moeilijk, want, hoe laat en waar. Ook was ik uitgenodigd voor een bruiloft morgenmiddag. Heb gezegd geen tijd te hebben, sorry, misschien zou hij volgend jaar wel genoeg geld hebben voor de bus. Hij meldde dat hij wilde laten zien wat hij tegenwoordig doet. Heb geantwoord dat wij hem vertrouwen het goede te doen en daar mee door te zullen gaan. En dit volgend jaar aan mij te laten zien. Hij was het eens met deze oplossing. Ik heb de knuffels voor de studenten in een tasje gedaan, die krijgen ze maandag bij het afscheidsfeest. De Nampol chauffeur kwam in de kostschool slapen om ons te beveiligen. Heb de blauwe koffer in de zwarte gestopt en wat spullen ingepakt. Werd om 11 uur wakker van de muggen, zij hadden een feestje dat de hele nacht duurde.

Werd om 5 uur wakker, gelukkig maar want de beveiliger is niet geweest om me te roepen. Om half acht naar de ijzerwaren winkel tegenover het hotel gegaan om te kijken of zij een 30 cm lange haak om een deur mee open te houden verkochten. Ik had Henk beloofd er naar te zoeken omdat hij die bij ons in de buurt niet kon vinden. Er waren mooie haken, de grootste was slechts 15 cm. Naar Gantsi Craft winkel, die om de hoek gelegen is, gegaan om de bestelde "gebakken" struisvogeleidop kralen op te halen. (Geen grapje. Om ze een bruine kleur te geven worden ze in bakolie gebakken, de langer gebakken, de donkerder dat ze worden.) De winkel was nog dicht, dus door gegaan naar het busstation. Daar werd mij meteen door een man gevraagd waar ik naar toe ging, en even later kwam de man die ik gisteren gesproken had en bracht me naar de halte. Wel netjes dat er mensen rondlopen die er op toe zien dat passagiers bij de goede halte komen. Ben op het bankje in het bushokje gaan zitten maar daar stond de zon zo heftig op te schijnen dat ik verhuisde naar het bankje in het tegenover gelegen hokje, wat in de schaduw stond. De man zag dit en stuurde me terug naar het in de zon gelegen bankje. Ben toen maar op het stoepje achter het bushokje gaan zitten, in de schaduw. Kreeg een sms over de kralen, ze waren niet voorradig, ze konden gebakken worden en naar Molepolole gestuurd worden. Heb gezegd dat dit geen zin had, ik zou vertrokken zijn voordat ze daar aankwamen. Ze zouden moeten wachten tot mijn volgende reis. Ik kwam in gesprek met een jonge man die een neef bleek te zijn van onze eerste gesponsorde student. Hij was onderweg naar Gaborone om werk te zoeken. We hadden veel om over te praten gedurende de busrit. Bij Nampol stond mijn lunch klaar, gestoomd broodje, stukje echt vlees, gekookte kool. Maar eerst mijn telefoon aan de stroom gezet.
Terwijl ik zat te eten kwam de huidige gesponsorde student om met me te praten, heb hem gezegd dat ik hem zou roepen als ik klaar was met eten. Hij vertelde dat hij jl dinsdag bij de maatschappelijk werker was geweest, die wilde een brief hebben dat hij tot Nampol was toegelaten. Nampol vertelde hem dat die brief door mij gegeven moest worden. Maar volgens mij had Nampol die per post naar hem toegestuurd nadat besloten was hem de cursus te laten volgen. Bij kantoor nagevraagd, het ging om het contract tussen Nampol, mijzelf en student dat ik nog moest ondertekenen (dit heeft toch niets met de sociale dienst te maken?). Maandag 10 oktober gaan ze met de student en alle papieren naar de sociale dienst.
De student zei ook geen schriften en pennen te hebben en hij wilde graag aantekeningen maken gedurende de lessen. Bij de school secretaresse gevraagd wie hier verantwoordelijk voor was. De student moest de volgende ochtend naar het kantoor van het hoofd van de kleuterschool afdeling gaan en een lijst met materialen die hij nodig had vragen. En daarmee naar de receptie gaan waar hem de spullen gegeven zouden worden. Om contact met hem te houden als ik weer in Nederland ben, heb ik hem verteld dat ik via Nampol emails zal sturen. Ik heb mijn email en post adres gegeven voor het geval hij mij iets persoonlijks wilde laten weten. Eten: Pap, snijbiet, beetje saus. De neef van onze eerste gesponsorde student smste dat hij veilig in Gaborone was aangekomen.

Om 7 uur naar de receptie gegaan om mee te kunnen rijden met het busje dat de Thakadu kinderen naar scholen in Ghanzi brengt. In Ghanzi eerst naar het busstation gegaan om te kijken hoe laat de bus morgen naar Molepolole vertrekt. Dat was om 8.30 uur, maar ik moest er al om 8.00 uur zijn werd me verteld. Toen naar de afspraak met de kennis om 8.30 uur. We besloten om 11.00 uur naar de (kost) school in D'Kar te gaan voor een gesprek met het hoofd van de school. Was om 10.00 uur bij Pioneer Academy, na een wandeling van 15 minuten. Ik heb de gebreide muisjes voor de laagste klas aan het hoofd van de school gegeven, ze was er blij mee. Met Marica gesproken en haar de cadeautjes gegeven. Ze had een brief voor mij en ze vertelde dat ze haar vriendinnen les gaf in schrijven en rekenen. Hiervoor gebruikte ze grote stukken karton. Sommige kinderen waren heel goed met hun "plussen en minnen" zei ze. De school secretaresse bracht me met de auto naar het Kalahari Arms Hotel waar ik een kamer had gereserveerd en liet mijn koffer er achter. Naar de kennis gegaan en samen naar D'Kar. De school bestond uit een aantal gebouwtjes van één of twee verdiepingen. Bij de ingang wa een portier- beveiliger hokje, wat veel scholen hebben. Het geheel ziet er vriendelijk uit. De vraag aan het schoolhoofd was, of het mogelijk was Xwaa als leerling aan te nemen. Eerst werd er wat langs elkaar heen gepraat. Uiteindelijk was de conclusie: Ja, dat was mogelijk, en er was ook plaats voor hem. De volgende stap was dat de kennis dit bij de sociale dienst ging vertellen en zeggen dat die Xwaa moest aanmelden, beginnende januari 2017. Een gedeelte van het gesprek was in Setswana, dus voor mij niet te begrijpen. De kennis zei dat het een goed gesprek was geweest. Nu hadden we nog het probleem waar hem in de vakanties onder te brengen. De kennis zei dat zij hem dan wel in huis wilde nemen. Maar haar huis was eigenlijk te klein daarvoor en dan moest ze een groter huis vinden. Ik heb haar verteld dat wij geen geld hebben haar hier mee te helpen. Dat hoefde niet, een andere mogelijkheid zou zijn een stapelbed te kopen. Ik heb gezegd dat over steun hiervoor te praten was. Ze vertelde dat het logeren goed vastgelegd zou moeten worden, anders zou er waarschijnlijk nog een probleem zijn. De familie van Xwaa zou haar kunnen beschuldigen dat zij misbruik maakte van Xwaa als zij hem in huis zou nemen. Dit was al in eerdere gevallen gebeurd. Dit zou zij regelen.
Terug in Ghanzi sandwhiches gekocht voor lunch, potloden voor Marica en koek, frisdrank en pruimen voor Marica en haar ouders. Later op de dag zal het hoofd van Pioneer ons naar Marica's huis brengen, hopelijk zullen haar ouders dan thuis zijn. Op weg naar het hotel met woordvoerder Bosjesmensen gesproken en verteld over de kostschool in D'Kar. Hij vond het geen goed idee, want Xwaa zou nog steeds aanvallen krijgen. Volgens hem moest de moeder gevonden worden en zij moest een rehabilitatie cursus volgen zodat zij voor haar kinderen kon zorgen. Ik heb gezegd dat we daar niet op konden wachten. We besloten dat hij de moeder zou zoeken (wat hij al eerder beloofd had) waarvoor ik haar naam aan hem zou sturen. Ik zou proberen Xwaa in de kostschool te krijgen. Heb hem ook verteld over het eventuele les geven in de New Xade kleuterschool. vond hij een goed idee, hij zou alles voor mij regelen. Dit heb ik met dank geaccepteerd, maar moet het eerst nog zien gebeuren.
Was om 14.30 uur bij hotel, heb de sandwhiches opgegeten en een kop thee gedronken en gedoucht. Het schoolhoofd gemeld dat ik klaar was om mee te gaan naar Marica's huis en ben naar de school gelopen. Eerst hebben we over Marica's toekomst gesproken. Het beste zou zijn als zij naar de middelbare school van Pioneer zou kunnen, of anders naar de regerings school, en in huis wonen bij het schoolhoofd. Dit om aanrandingen te voorkomen. ???? Bij het huis was er niemand. Het zilverkleurige golfplaten hutje was vervangen door een tweekamer huis met keuken en badkamer, het was bijna klaar. Marica heeft een eigen kamer gekregen. Terwijl wij het bekeken kwam een buurmeisje om met Marica te spelen. Het schoolhoofd bracht me naar het hotel. Op het grasveld naast het zwembad lagen twee gasten, een man en zijn dochter te zonnen. De man klaagde over de hitte, waarop ik hem adviseerde niet in de zon te gaan liggen. Hij wilde eigenlijk het zwembad in maar dat was net schoongemaakt en werd gevuld met water. De (Zuid Afrikaanse) man was in Botswana om een cursus landbouw te geven, zijn vrouw en dochter waren mee omdat het schoolvakantie was. Hij nodigde mij uit om die avond met hun in het restaurant te eten. Zij hadden een all inclusief verblijf en konden daar bij ook gasten laten mee eten. Ik heb het aangenomen. Naast het bed stond een flinke maat koelkast net te doen alsof het een nachtkastje was, en behoorlijk lawaai te maken. Ik wilde de stekker er uit trekken, maar het stopcontact was achter de koelkast, die te zwaar was voor mij om naar voren te halen. Er is iemand gekomen die dit met enige moeite wel lukte. Het werd een gezellige avond, ze vertelden veel over het leven in Zuid Afrika. De dochter kon haar belevenissen en probleempjes ook mooi onder woorden brengen. De vader maakte zich grote zorgen over de toekomst van zijn dochter in Zuid Afrika, zij zou als blanke vrouw geen goede baan kunnen krijgen. Hij wilde dat zij in het buitenland ging studeren en daar voorlopig zou blijven, daar zou zij wel een goede carriëre kunnen opbouwen. Eigenlijk wilde hij met het hele gezin vertrekken, maar hij was gebonden aan zijn bedrijf in Zuid Afrika. De hoeveelheid vlees bij de maaltijd was enorm, ik had er wel vier keer van kunnen eten. Aan de dochter heb ik als bedankje een gebreide muts gegeven, maar later bracht ze me Pula 100 van haar vader. Omdat de batterij van mijn telefoon bijna leeg was en ik de oplader niet had meegenomen omdat ik dacht dat die niet nodig zou zijn, heb ik gevraagd dat de security mij om 5.45 uur zou roepen.

Een vogel wekte me met zijn schelle stem voor 6 uur. Ontbijt: water en twee stukjes Ouma rusk, een soort scheeps beschuit dat ik in Molepolole gekocht had. In een half uur naar de boerderij gelopen. Een vrouw vertelde dat Xwaa naar een andere boerderij was gegaan. Ik liep door om de andere mensen gedag te zeggen en daar was Xwaa. Met een zwarte korst op een grote brandwond op zijn pols en een zwarte stoffige brandwond op zijn voet want hij was in het vuur gevallen. En een litteken boven zijn bovenlip doordat hij op een betonnen vloer was gevallen. (Zie foto’s op startpagina.) Toen ik zijn oom vroeg of Xwaa zijn medicijn had gekregen, kwam die met het medicijndoosje en een beker met iets wat op behangplaksel leek, maar waarschijnlijk instant pap was. Nadat Xwaa dit opgedronken had heb ik hem gezegd dat hij zich moest wassen. Er kwam geen water uit de kraan. Zijn oom goot wat water uit een jerrycan in een blikje en zette het op het vuur. Er was geen zeep. Kon verder niets voor hem doen en voelde me behoorlijk machteloos. Zelfs nu ik dit aan het schrijven ben voel ik verdriet.
De struisvogel eidoppen die ik bij een struisvogelboerderij in Nederland had gekregen, heb ik aan Xwaa’s oom gegeven om aan zijn vrouw te geven, plus een nagelknipper. Die gebruikt men tegenwoordig om de brokjes dop enigszins rond te maken voordat de zijkanten glad geschuurd worden met een steen. Een paar vrouwen waren er heel blij mee. Ze zullen ze gebruiken om er kettingen, armbanden en oorbellen van te maken en die verkopen. Terug gegaan naar de receptie, koffie gedronken, wat gelezen, gewandeld en de nieuwe huisjes bekeken. Het laatste nieuws gehoord van de eigenaresse van het kamp. Een tosti gegeten. Afspraak gemaakt met de kennis voor morgenochtend om 8.30 uur om te kijken hoe ver zij gekomen was in het vinden van een veilige woonplek voor Xwaa. Afspraak gemaakt met schoolhoofd van Marica’s school voor 10 uur om Marica te bezoeken. Om 18.15 uur op terras bij receptie gaan zitten, het was nog licht, en eten besteld, de tweede helft van mijn maaltijd van gisteren. Soms wordt dit terras bezocht door elanden, die tot de veranda van de receptie lopen. Een grappenmaker roept dan: er staat een eland bij de bar die een drankje wil bestellen. De elanden staan ook wel op de parkeerplaats nadat de gasten ’s morgens zijn vertrokken. Met hun grote geweien doen ze dan denken aan Harley Davidson motorfietsen, die staan te wachten tot er klanten komen om ze te huren.
Ik werd uitgenodigd door een Italiaans echtpaar om bij hun aan tafel te komen zitten. De vrouw zei dat zij het zielig vond dat ik op een houten bank zat terwijl bij hun tafel plastic stoelen stonden. Na een gezellig gesprek gingen zij ergens anders naar de zons ondergang kijken. Na het eten en chocolade melk de rekening betaald. Op de huur van de tent had ik korting gekregen. Vanaf het begin dat ik hier kwam hebben ze goed voor me gezorgd. Op een keer was ik het veld rond de tenten en huisjes in gelopen. De bedoeling was in een rechte lijn heen en terug te lopen, waarbij de stand van de zon een baken zou zijn. Door alle stekelige bomen en struiken lukte een rechte lijn niet en in Botswana staat de zon rechter boven de aarde dan in Nederland, daar heb je voor oriëntatie niet veel aan. Na nog een tijdje heen en weer en in rondjes gelopen te hebben gaf ik aan mezelf toe niet zelfstandig de weg terug te vinden. Het telefoon nummer van de receptie had ik niet, dus stuurde ik een sms naar een kennis in D’Kar (45 km afstand) met de vraag de receptie te bellen. Toen er geen reactie kwam, heb ik een sms naar een kennis in Kaapstad, Zuid Afrika, gestuurd. Beiden hadden toen de receptie gebeld. De eigenaar van het kamp belde mij, hij kwam met de auto om me te zoeken. Al snel hoorde ik de auto, hij stopte en toeterde, ik blies op mijn fluitje, en zo vonden wij elkaar. Ik was dus niet zo ver afgedwaald. Voor het geval dat ik de toeter niet zou horen, had hij zijn jachtgeweer mee gebracht. Op de terugweg merkte ik dat mijn telefoonhoesje op de grond gevallen was tijdens het bellen. Het verlies van het hoesje was geen probleem, maar het lijstje met telefoonnummers dat er in zat wel, daar kon ik niet zonder. Bij terugkomst werd de oom van Xwaa, die net een rondleiding aan toeristen gaf, gevraagd het hoesje op te sporen. Dit deed hij in zijn jachtuitrusting. Ik moest laten zien wat mijn schoenafdruk was en waar ik het veld in gegaan was. We hebben hem een paar minuten gevolgd, maar wij liepen te langzaam zodat hij alleen verder is gegaan. Na een kwartier kwam hij bij de receptie aan en hield het hoesje omhoog alsof het de best geschoten prooi van de dag was.

De bus was inderdaad om 6 uur uit Gaborone vertrokken en zou om 6.30- 7.00 bij de halte zijn. Om 6.30 uur werd ik bij de halte gebracht, waar ik in gesprek raakte met een onderwijzeres uit New Xade (hervestigings kamp voormalige CKGR bewoners) en vertelde haar over mijn cursus voor kleuteronderwijzers. Ze dacht dat de directeur van de New Xade school wel graag zou willen dat ik hun hielp. Ik heb gezegd dat zij het moesten laten weten en dan zou ik proberen het voor volgend jaar in te plannen. Volgens haar was er water, eten en een mobiele klinkiek het CKGR ingebracht, maar geen school. Ze vertelde over de Bosjesmensen die stenen huizen met betegelde vloeren en sanitair hadden gekregen. Zij vonden de vloeren te glad, dus hakten ze deze kapot zodat ze niet uitgleden. De wc pot werd er uitgehaald omdat ze gewend waren een kuiltje in het zand te maken en er boven te hurken.
(Een onderwijzeres in Nederland die les gaf aan vluchtelingen kinderen vertelde dat sommige kinderen op de wc bril hurkten omdat ze een gat in de grond gewend waren.) Ze vonden het benauwd met glazen ramen in het huis dus maakten ze die kapot. En ze sliepen vaak buiten. De bus kwam tegen half acht en was vol, dus moesten we staan. Een man gaf mij zijn zitplaats, en even later verliet de man naast mij de bus en gaf zijn plaats aan de onderwijzeres zodat we nog verder konden praten. Om 2 uur kwam de bus bij de ingang van het kampeer park aan. Ik had me verheugd op een blikje drinken uit de koelkast van het kleine winkeltje bij de ingangspoort, dat ook groenten, gebraden worsten, droge worst (biltong) verkocht. Maar helaas, er was alleen vlees te koop en moest ik het doen met mijn flesje lauw water. Ik begon dapper aan de 3 km wandeling over de zandweg naar de receptie, en stopte een paar keer om aan de kant van het pad uit te rusten en wat te drinken. De eerste 1,5 km van het pad is bedekt met los zand, auto’s hebben er enkele enigszins verharde sporen in getrokken. Je kunt dus van “spoor” wisselen om over de stevigste stukken te lopen, wat een stuk gemakkelijker is. Met een riem had ik van mijn kleine koffer een rugzak gemaakt.
Die bleek te zwaar. Het mulle, hete zand stroomde mijn sandalen in en brandde mijn tenen. Bij vorige bezoeken lukte het lopen wel, omdat de rugzak minder zwaar was. En er was wat schaduw van de bomen naast de weg om wat af te koelen. Bij de receptie kreeg ik dan op mijn kop dat ik niet gebeld had zodat ze een auto konden sturen. Ik heb nu toch maar de receptie gebeld en gevraagd om me op te halen. Het lukte om nog een halve kilometer te lopen voor de auto er was. De tweede helft van de 3 km weg is gemakkelijker te lopen, de rotsbodem komt hier en daar boven het zand uitsteken. Je moet wel oppassen niet over scherpe uitsteeksels te vallen of je autobanden er aan lek te prikken. Aangekomen bij de receptie was de verleiding groot meteen in het zwembad te duiken om af te koelen, was het niet dat er te veel ontsmettings middel in zit voor mijn smaak. Het meertje is ook geen optie, behalve barbelen zitten er voor mensen schadelijke bacteriën in en misschien slangen. De echte koffie en ham- kaas tostie was een goed alternatief als oppepper. Van een personeelslid hoorde ik dat de gezondheid van Xwaa nog hetzelfde was, hij wilde later met mij praten over een andere aanpak van het probleem. Dat is er helaas niet van gekomen.
De boerderij opzichter vertelde dat zij nu vaak Xwaa’s aanvallen zagen aankomen, hij werd dan erg druk. Hij zei dat een gezamenlijke kennis met mij wilde praten over de mogelijkheid om hem in een kostschool te plaatsen. Om vijf uur ben gaan ik douchen, hoewel het water uit de koude kraan eigenlijk nog te heet was. Dit kwam door de warmte van de zon op de waterleiding. Daarna een glas sinas met ijsblokjes gedronken en een boek gelezen, wat een luxe! Ik bestelde koedoe lever, aardappel puree en groene salade. Terwijl ik hier op zat te wachten kwamen de barman en de kok naar me toe. De kok vroeg of ik net zoals andere keren een halve portie wilde hebben. Ik zei dat ik verbaasd was dat hij het nog wist. Natuurlijk wist hij dat, hij had al zoveel jaren voor me gekookt. De serveerster bracht een lamp en zette die op de tafel, wat geen goed idee was want het zou muggen aantrekken. Ze bracht ook een muggenspray die niet werkte. Een grote hond kwam naast mijn voeten liggen, toen hij niets kreeg ging hij het bij anderen proberen. Na het heerlijke maal en een beker chocolademelk ben ik naar mijn canvas tent gegaan. Het had een rieten dakje er boven en stond op een betonnen blok, om droge voeten te houden bij hevige regenval, hetgeen ik een keer heb meegemaakt. Toen ik van het blok afstapte stroomde het water in de laarzen die ik speciaal de dag er voor gekocht had..

Het lawaai vanuit de kerk duurde tot 0.30, lag wakker tot 2 uur. Er zijn steeds meer muggen die steken, de jeuk duurt gelukkig kort. Kreeg eindelijk een bezem om mijn kamer te vegen.
Lunch (in huis van directie): pasta, niertjes, salade. Lekker. Gevraagd of de prikkers voor de handenarbeid in Botswana gemaakt kunnen worden, dit wordt uitgezocht. Heb de slechte toegang tot het internet gemeld, en het belang voor studenten om te leren er mee om te gaan. Wordt uitgezocht. Kreeg bericht van een andere gesponsorde student dat als hij Pula 50 kon lenen hij ging proberen vrijdag te komen. Heb hem verteld zaterdag te komen, misschien is vrijdag het uitstapje naar de Lions Zoo. Moest 12 geiten van het terrein jagen, het werd krijgertje spelen tussen en om de gebouwen heen. Na een tijdje kregen ze door dat ze niet welkom waren.
Om 17.30 uur gaan informeren of bekend was hoe laat de bus naar Ghanzi de volgende dag zou vertrekken, was nog onbekend. We zijn naar het busstation gereden, er was geen halte voor de Ghanzi bus. Iemand wist te vertellen dat de bus om 6 uur ’s morgens van een halte aan een andere straat zou vertrekken. Vreemd, want de bus vertrekt om 6 uur uit Gaborone, een uur rijden naar Molepolole. Naar de andere plek gereden, er waren geen vertrektijden. De weg terug was heel druk, er moesten nog boodschappen gedaan worden. Waren om 19.20 terug. De kok was ook terug en had mijn eten al klaar. Gebakken ei, twee boterhammen met leverworst. Heb het aangevuld met appel, banaan, pinda’s en rozijnen.

Aanvullende informatie.
“Botswana Dag is de nationale dag van de Republiek Botswana, en wordt gevierd op 30 September. Het herdenkt de onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk in 1966.
In de 19de eeuw braken er vijandelijkheden uit tussen erschillende stammen die beweerden rechten te hebben op het gebied van het tegenwoordige Botswana. De spanningen escaleerden toen de Boer kolonisten arriveerdenvanuit de Transvaal. Uiteindelijk vroeg een groep Botswaanse leiders de Britse regering om bescherming. In 1885 werd het Bechuanaland Protectoraat official opgericht.
In 1961 richte Seretse Khama de Bechuanaland Democratische Partij op welke voor de onafhankelijkheid van het Protectoraat vocht. Drie jaar later werd Bechuanaland democratisch zelfbestuur verleend. De eerste algemene verkiezingen werden gehouden in 1965, volgende op het aannemen van de constitutie. Op 30 september 1966 werd Botswana officieel een onafhankelijke republiek binnen het Gemenebest Rijk met Seretse Khama als eerste President.
Botswana Onafhankelijkheids Dag is de belangrijkste nationale vakantie dag van het land. Het wordt in het hele land gevierd met officiële toespraken, ceremonies, parades, concerten en andere festiviteiten en activiteiten. De belangrijkste viering wordt in de hoofdstad Gaborone gehouden.” Bron: anydayguide.
Werd om 0.10 uur wakker met een honger gevoel, vier biscuitjes hebben dit verholpen. Het onweerde en het klonk als dat het regende, maar ik kon geen regen zien. Iedereen hoopte op regen, hoewel het nog te vroeg in het jaar was. Na het ontbijt vertelde een vrouw dat haar vriend gisteren een horloge had gekocht en toen geen geld had voor schoenen. “Waarom koop je een horloge als je de tijd ook op je telefoon kunt zien?” “Een man moet een horloge hebben om er als een echte man uit te zien.” Gezegd dat goede schoenen belangrijker zijn dan uiterlijk vertoon. Of was het de bedoeling dat ik hem geld gaf voor schoenen? Tijdens dit gesprek stonden we op het schoolplein. Ik dacht dat een inbreker over het hek aan het klimmen was, maar het was het schoolhoofd die kwam kijken hoe het met mij ging. Opgeruimd in klas en mijn kamer.
Lunch: rijst, kip, snijbiet, witte bonen met tomatenketechup en mayonaise.
Luierend de middag doorgekomen.
Eten: gebakken eieren, twee boterhammen met margarine en leverworst, witte bonen.
De directrice belde om te vragen hoe laat we morgen naar de student gaan. Ze was vergeten dat het niet doorging, omdat het zusje van de student begraven zou worden. We hadden een afspraak voor misschien een week later gemaakt. Er was nog niet gezocht naar de vertrektijd van de bus naar Ghanzi op maandag, zou morgen gedaan worden bij het busstation. (Had gisteren moeten gebeuren op de terug weg van het stadion.) Heb een sms gestuurd naar de student om mijn medeleven met de begravenis uit te spreken.Werd omstreeks 22.00 wakker van luid gezang en muziek uit een kerk.