Op 7 mei heeft een kennis mij naar Xwaa gebracht. Xwaa woont net buiten Ghanzi langs de hoofdweg naar het noorden, op een stukje grond waar enkele Bosjesmensen gezinnen van golfplaten hutjes hebben gemaakt met zijn moeder, stiefvader en twee broertjes, misschien wel met meerdere mensen. Twee zijkanten van het hutje zijn open. Xwaa slaapt tussen een paar oude dekens op de grond, buiten het hutje. Vijf ochtenden per week gaan hij en zijn twee broertjes naar de Window for Hope opvang, wat is opgezet door een priester en zijn vrouw. De kinderen krijgen er twee maaltijden, aandacht, en wat bezigheden. Ze worden voorbereid om (weer) naar school te gaan. Het terrein, gebouw en het bijna voltooide toilet gebouw (bestaande uit twee toiletten en een douche voor de jongens, en hetzelfde voor de meisjes) worden gratis beschikbaar gesteld door een Botswaanse man. Als het toilet gebouw klaar is, gaan de kinderen bij aankomst 's morgens onder de douche, trekken schone kleren aan en hun eigen vuile kleren worden gewassen. Als ze naar huis gaan trekken ze hun eigen kleren weer aan. Ik heb geld gegeven om voor Xwaa nieuwe kleren te kopen en eten voor Xwaa en zijn familie. Na terug komst in Nederland heb ik geld gestuurd voor toilet artikelen. Het is een opluchting te weten dat Xwaa en zijn broertjes nu zorg krijgen, want de huis situatie is nog steeds slecht.

De Regering van de Verenigde Staten van Amerika is bang dat de Britse advocaat Gordon Bennett met opzet door de Botswaanse Regering op een visum lijst is geplaatst, met als enig doel te voorkomen dat Bennett de Bosjesmensen in het CKGR met juridisch advies zou kunnen bijstaan in hun huidige conflict met de Botswaanse Regering. Lees meer in het Engelse Sunday Standard artikel. (Mensen met een Britse nationaliteit hebben geen visum nodig voor Botswana.) sundaystandard.info

Ik heb de maatschappelijk werkster in Ghanzi gebeld. Ze was blij dat ze kon vertellen dat Xwaa gevonden was en nog steeds zijn maandelijkse voedselpakket kwam halen bij de sociale dienst. Vanaf volgend jaar januari is hij ingeschreven in een schoolklas voor gehandicapte kinderen. Ik vertelde haar dat we dan terug bij af zijn. Xwaa was eerder al op school geweest maar was weggestuurd, omdat de leerkrachten niet overweg konden met zijn aanvallen. En dan zijn thuis situatie, vroeg ik. Wie controleert of hij goede voeding en zijn medicijnen op tijd krijgt. (Mijn vermoeden is dat zijn epileptische aanvallen een gevolg zijn van ondervoeding.) Ze legde uit dat ouders of verzorgende hiervoor verantwoordelijk zijn. Omdat Botswana een Kinderbeschermingswet heeft, kunnen ouders als zij hun kinderen verwaarlozen voor de rechtbank gebracht worden en indien nodig in de gevangenis gezet. Maar de voorkeur heeft om met ze te praten, ofschoon dit vaak moeilijk is. Als maatschappelijk werkers hen bezoeken om 07.30 uur, kunnen ze al in de kroeg zitten. Zelfs als het lukt met ze te praten, wordt advies meestal niet aangenomen. Een ander probleem is dat er duizenden kinderen zoals Xwaa zijn en rechtbanken en gevangenissen overvol zouden raken als de wet gehandhaafd zou worden.

Eind 2016 kreeg ik bericht dat de oom van Xwaa van de boerderij vertrokken was met onbekende bestemming, en zijn familie meegenomen had. Op 14 augustus 2017 heb ik een gesprek gehad met een maatschappelijk werker in Ghanzi. De medewerker die zich in 2016 bezig hield met Xwaa was overgeplaatst, er zou geprobeerd worden contact met haar op te nemen om uit te zoeken hoe ver zij gekomen was met de zaak. Ik zou hier over gebeld worden. Omdat er op 30 augustus nog geen bericht was, ben ik naar de Ombudsman in Gaborone gegaan en heb hem het verhaal van Xwaa verteld. Hij was het er mee eens dat de jongen gevonden moest worden en naar een instituut gebracht, waar ze hem konden observeren en behandelen. Maar hij kon niets doen, ik moest naar het ministerie van de lokale regering gaan. Daar weer het verhaal verteld, konden ook niets doen, ik moest naar weer een ander ministerie. Gelukkig was deze secretaresse zo aardig daar telefonisch om advies te vragen. Het bleek dat ik naar maatschappelijk werk in Molepolole kon gaan, de plaats waar ik les gaf. Ik heb de volgende dag daar twee keer het verhaal verteld. De maatschappelijk werker ging contact opnemen met maatschappelijk werk in Ghanzi, die zouden mij gaan bellen. Dit gebeurde. Er werd mij gevraagd wie allemaal bij de zaak betrokken waren zodat zij contact met hen op kon nemen. Daar uit kwam dat Xwaa, waarschijnlijk met oom en tante, de maand er voor zijn maandelijkse voedselpakket had opgehaald. Nu was het alleen maar wachten tot hij weer kwam en dan konden ze hem naar een kliniek voor observatie brengen. Ik zou hier bericht van krijgen. Op het moment, 13 november 2017, is er nog geen bericht gekomen.

President Ian Khama, voormalig president Festus Mogae, opppositie Botswana Beweging voor Democratie (BMD) lid Sydney Pilane (voormalig lid BDP, leidende partij) en een aantal Kabinet ministers waren medeplichtig aan uitgebreide, geheime psychologische oorlogvoering en verschroeide aarde tactiek om de Bosjesmensen uit het CKGR te verdrijven- blijkt uit vertrouwelijke documenten die overhandigd waren aan de Sunday Standard. Deze gelekte memo's openbaren voor de eerste keer het gedocumenteerde systematische plan om uithongering te gebruiken als een wapen om de Bosjesmensen het CKGR uit te forceren. In de documenten staat dat de regering op enig moment overwoog de mensen fysiek te verwijderen maar men maakte zich zorgen dat dit internationale twistpunten zou geven. Pilane, op dat moment speciaal adviseur van toenmalig president Mogae kwam met de militaire stijl verschroeide aarde tactiek om de Bosjesmensen uit te hongeren. Pilane schreef in één van zijn memo's: "Zoals eerder geadviseerd, de fysieke verwijdering zou te veel aandacht trekken, bovendien kan het ongelukken aan mensen en dieren als gevolg hebben." Pilane stelde voor zeker te stellen dat CKGR bewoners geen landbouw bedrijven, vee houden, op wilde dieren jagen en wilde planten in het reservaat verzamelen. " Lees meer in het Engels: sundaystandard.info/plans-starve-basarwa-out-ckgr-open

Men kan zich afvragen waarom deze documenten nu pas zijn overhandigd. En als eerder overwogen was dat fysieke verwijdering te veel internationale aandacht zou trekken, waarom men zich niet gerealiseerd had dat deze documenten op een dag vrijgegeven zouden worden en ze daarom niet hadden vernietigd.